عوامل موثر بر پذیرش دستگاه خاکورز مرکب دربین کشاورزان استان فارس

خاکورزی مرسوم روشی از تهیه زمین است که خاک را به شدت مورد خاکورزی قرار داده و ضمن برگرداندن خاک، بقایا را در زیر خاک مدفون کرده و سطح خاک را در برابر فرسایش آبی و بادی بی حفاظ بجا می گذارد. امروزه با جایگزینی سامانه خاکورزی حفاظتی بجای سامانه خاکورزی مرسوم، خاکورزهای حفاظتی جدیدی طراحی و ابداع شده است که ضمن حذف عملیات شدید خاکورزی، بقایا را تا حدودی در سطح مزرعه بجا گذاشته و تا حد زیادی فرسایش خاک را کنترل می نماید. در پژوهش حاضر عوامل موثر بر پذیرش خاکورز حفاظتی جدیدی تحت عنوان دستگاه خاکورز مرکب در بین گندمکاران استان فارس مورد بررسی قرار گرفته شده است. همچنین سه مدل نشر، ساختار مزرعه و تلفیقی واکاوی شده و از بین آنها مدل مناسب جهت تعیین رفتار پذیرش دستگاه خاکورز مرکب تعیین شده است. مطالعه به روش تحقیق پیمایشی در سه شهرستان اقلید، ارسنجان و داراب واقع در استان فارس و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انجام گرفت. بدین ترتیب از طریق فرمول تعیین حجم نمونه کوکران یک نمونه 376 نفری گندمکار که نصف پذیرنده و نصف نپذیرنده بودند تعیین و مورد مصاحبه حضوری قرار گرفتند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که از نظر متغیرهای سطح سواد، میزان آگاهی از مزایای دستگاه خاکورز مرکب (پذیرنده: 14/59 و نپذیرنده: 79/26)، میزان آگاهی از روش های حفاظت خاک (پذیرنده: 52/59 و نپذیرنده: 55/42)، میزان آگاهی از مسائل فرسایش خاک (پذیرنده: 82/51 و نپذیرنده: 07/22)، سطح بکارگیری تکنولوژی های حفاظتی (پذیرنده: 97/14 و نپذیرنده: 02/12)، تماس با منابع اطلاعاتی، میزان مشارکت اجتماعی، عملکرد گندم، میزان استفاده از وام حفاظت خاک، میزان آگاهی از سازگاری دستگاه با شرایط مزرعه و نگرش نسبت به پیچیدگی، آزمون پذیری و قابلیت رویت نتایج استفاده از دستگاه، بین دو گروه پذیرنده و نپذیرنده تفاوت مثبت معنی دار وجود دارد و بر اساس مدل رگرسیونی لاجیت متغیرهای میزان آگاهی از مزایای دستگاه خاکورز مرکب، میزان آگاهی از روش های حفاظت خاک، میزان آگاهی از سازگاری دستگاه با شرایط مزرعه، سطح بکارگیری تکنولوژی های حفاظتی و نگرش نسبت به آزمون پذیری دستگاه به لحاظ آماری تأثیر معنی داری را بر پذیرش دستگاه داشته اند. همچنین یافته های پژوهش حاکی است که تابع ممیزی حاصل از مدل تلفیقی تحقیق می تواند با دقت و مطلوبیتی قابل ملاحظه، گندمکاران پذیرنده دستگاه را از نپذیرندگان طبقه بندی نماید. از مجموع متغیرهای ویژگیهای فردی، اجتماعی، اقتصادی و ویژگیهای نوآوری که وارد مدل شده بودند، متغیرهای میزان آگاهی از مزایای دستگاه خاکورز مرکب، آگاهی از روش های حفاظت خاک، تماس با منابع اطلاعاتی و نگرش نسبت به پیچیدگی و آزمون پذیری دستگاه متغیرهای مهم و معنی دار متمایز کننده پذیرنده و نپذیرنده دستگاه می باشد. بطوریکه مدل تلفیقی می تواند 9/89 درصد پذیرندگان و 1/85 درصد از نپذیرندگان را بطور صحیح در گروههای خود قرار دهد. بکارگیری این مدل برای شناخت پذیرندگان از نپذیرندگان فن آوری های کشاورزی، پیشنهاد خاص این پژوهش به کارگزاران ترویج بویژه ترویج سامانه های خاکورزی حفاظتی می باشد.